Πώς να μελετήσω τις κλίμακες στο πιάνο (α' μερος)
Όλοι γνωρίζουμε λίγο έως πολύ τις κλίμακες (και τα αρπίσματα) και όλοι λίγο έως πολύ δυσανασχετήσαμε στη μουσική μας εκπαίδευση με τη μελέτη τους. Όμως θα έπρεπε να βρεθεί ένας τρόπος να απομνημονεύσουμε πιο εύκολα και πιο γρήγορα όλες αυτές τις «ασκήσεις».
Ειδικά οι αρχάριοι μαθητές, στην πλειοψηφία τους παιδιά του δημοτικού, όταν ήρθε η ώρα να αρχίσουν κλίμακες (και αρπίσματα) και κατάλαβαν τι ακριβώς είναι, τότε δυσκολεύονταν και πάντα απέφευγαν να τις μελετήσουν και να τις παίξουν.
Πολλά βιβλία με κλίμακες, συνήθως τις ομαδοποιούν με διάφορους τρόπους. Οι πιο διαδεδομένοι από αυτούς είναι α) με σειρά οπλισμού και β) με χρωματική σειρά. Εδώ θα βρείτε μια άλλη ταξινόμηση. Η ταξινόμηση αυτή γίνεται με βάση το δακτυλισμό που έχουν οι κλίμακες και τα αρπίσματα, δηλαδή με βάση την αρίθμηση των δαχτύλων που χρησημοποιούμε για να παίξουμε.
Έτσι έχουμε:
4 κατηγορίες για τις Μείζονες Κλίμακες
5 κατηγορίες για τις Ελάσσονες Κλίμακες και
4 κατηγορίες Αρπισμάτων.
ΜΕΙΖΟΝΕΣ ΚΛΙΜΑΚΕΣ
Α ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ
Περιλαμβάνει τις κλίμακες: Σι, Φα# και Ντο#
Αυτές οι 3 ομαδοποιούνται γιατί έχουν ένα κοινό στοιχείο: τα μαύρα πλήκτρα. Και στις 3 αυτές κλίμακες, περιέχονται και τα 5 μαύρα πλήκτρα που αναφέρονται ως διέσεις συγκεκριμένων νοτών μέσα σε αυτές. Το σημαντικό είναι πως και στις 3 αυτές κλίμακες, τα 5 μαύρα πλήκτρα έχουν ακριβώς τα ίδια δάχτυλα.
Για παράδειγα ας ξεκινήσουμε με την κλίμακα Σι. Το δεξί χέρι ξεκινά με το 1ο δάχτυλο και το αριστερό ξεκινά με το 4ο. Η επόμενη νότα είναι η Ντο# όπου στο δεξί χέρι παίζεται με 2ο δάχτυλο, ενώ στο αριστερό με 3ο. Συνεχίζοντας συναντάμε τη νότα Ρε# που στο δεξί παίζεται με 3ο και στο αριστερό με 2ο. Η επόμενη νότα είναι η Μι, που και στα 2 χέρια παίζεται με τον αντίχειρα. Προχωρούμε στις επόμενες νότες: Φα# με 2ο δάχτυλο στο δεξί και 4ο στο αριστερό, Σολ# με 3ο δάχτυλο στο δεξί και 3ο στο αριστερό, Λα# με 4ο δάχτυλο στο δεξί και 2ο στο αριστερό και τελειώνουμε στη νότα Σι με 5ο δάχτυλο στο δεξί και αντίχειρα στο αριστερό.
Τώρα προχωρούμε στη επόμενη κλίμακα Φα#.
Ξεκινάμε με τη νότα Φα#, με 2ο δάχτυλο στο δεξί και 4ο στο αριστερό. Οι 3 πρώτες νότες αυτής της κλίμακας είναι Φα#, Σολ#, Λα#, οι οποίες παίζονται ΑΚΡΙΒΩΣ με τα ίδια δάχτυλα που παίζονταν και στην κλίμακα Σι. Η μόνη διαφορά που ξεχωρίζει αυτήν την κλίμακα από τη Σι, είναι η νότα Μι#, που στην κλίμακα Σι ήταν Μι (παίζεται με τους αντίχειρες και στα 2 χέρια). Άρα οι υπόλοιπες νότες έχουν τα ίδια δάχτυλα με τις νότες της κλίμακας Σι.
Προχωράμε στην τελευταία κλίμακα αυτής της κατηγορίας, στην κλίμακα Ντο#.
Σε αυτήν την κλίμακα η λογική των δαχτύλων είναι η ίδια. Η διαφορά με την κλίμακα Φα# είναι η νότα Σι που πλέον γίνεται Σι#, ενώ η διαφορα αυτής της κλίμακας (Ντο#) με την κλίμακα Σι, είναι οι 2 νότες Σι και Μι που πλέον έχουν αλλοιωθεί και οι 2 με δίεση.
Έτσι λοιπόν έχουμε 3 κλίμακες που αρχικά θα λέγαμε ότι δεν μπορεί να έχουν καμία σχέση μεταξύ τους, αλλά τελικά αποδεικνύεται πως έχουν μικροδιαφορές που δεν επηρεάζουν τόσο τη μελέτη και την κατανόηση της δομής τους. Βλέπουμε ξεκάθαρα ότι και στις 3 αυτές κλίμακες, οι νότες έχουν ακριβώς τους ίδιους δαχτυλισμούς και το μόνο που διαφέρει είναι 1 με 2 αλλοιώσεις στις οποίες το μόνο που αλλάζει είναι το πλήκτρο και όχι το δάχτυλο που παίζονται (αναφερόμαστε στις νότες Σι και Μι).
Το σημαντικότερο είναι πως μαθαίνοντας 1 κλίμακα, ταυτόχρονα μάθαμε άλλες 2. Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και στις επόμενες κατηγορίες. Άλλωστε ο στόχος είναι να μάθουμε τις κλίμακες και τα αρπίσματα με τον ευκολότερο και γρηγορότερο τρόπο.